hata tespiti ve kurtarma ne demek?

Hata Tespiti ve Kurtarma

Hata tespiti ve kurtarma, bir sistemdeki hataları (arıza, yanlış veri, mantık hataları vb.) belirleme ve bu hataların sistem üzerindeki olumsuz etkilerini en aza indirme veya tamamen ortadan kaldırma sürecidir. Bu süreç, sistemlerin güvenilirliğini, dayanıklılığını ve sürekli çalışabilirliğini sağlamak için kritik öneme sahiptir.

Hata Tespiti (Error Detection):

• Tanım: Sistemde bir hatanın meydana geldiğini belirleme işlemidir.
• Yöntemler:
  • Parite Kontrolü (https://www.nedemek.page/kavramlar/parite%20kontrolü): Veri aktarımında bit hatalarını tespit etmek için kullanılan basit bir yöntemdir.
  • Sağlama Toplamı (Checksum) (https://www.nedemek.page/kavramlar/sağlama%20toplamı): Veri bütünlüğünü kontrol etmek için kullanılan bir yöntemdir.
  • CRC (Cyclic Redundancy Check) (https://www.nedemek.page/kavramlar/crc%20-cyclic%20redundancy%20check-): Daha karmaşık ve güvenilir bir hata tespit yöntemidir.
  • Hata Düzeltme Kodları (Error Correcting Codes - ECC): Hataları tespit etmenin yanı sıra düzeltme yeteneğine de sahiptir.
  • Tekrarlama (Replication): Veriyi birden fazla yerde saklayarak, bir kopyada hata oluştuğunda diğer kopyayı kullanmayı sağlar.
  • Kontrol Noktaları (Checkpoints): İşlemlerin belirli aralıklarla kaydedilmesi, hata durumunda son kaydedilen noktaya dönülmesini sağlar.
• Amaç: Hatalı verinin veya işlemin sisteme zarar vermesini engellemektir.

Hata Kurtarma (Error Recovery):

• Tanım: Hata tespit edildikten sonra sistemin normal veya kabul edilebilir bir duruma geri döndürülme işlemidir.
• Yöntemler:
  • Geri Alma (Rollback): Bir işlem hatayla sonuçlandığında, işlemin başlangıç noktasına geri dönülerek, önceki tutarlı duruma dönülmesini sağlar.
  • Yeniden Deneme (Retry): Hatanın geçici bir durumdan kaynaklandığı düşünülüyorsa, işlemin tekrar denenmesidir.
  • Telafi Etme (Compensation): Hatanın neden olduğu zararın giderilmesi için yapılan işlemlerdir.
  • Yedekleme ve Geri Yükleme (Backup and Restore): Verilerin düzenli olarak yedeklenmesi ve hata durumunda yedekten geri yüklenmesi.
  • Hata Maskeleme (Error Masking): Hatanın etkilerini gizleyerek, sistemin çalışmaya devam etmesini sağlar.
  • Arızalı Bileşenlerin Değiştirilmesi/Onarılması (Fault Tolerance) (https://www.nedemek.page/kavramlar/hata%20toleransı): Sistemin, hatalı bir bileşene rağmen çalışmaya devam edebilme yeteneğidir.
• Amaç: Sistemdeki hatanın etkilerini ortadan kaldırmak ve sistemin çalışabilirliğini sürdürmektir.

Önemli Hususlar:

• Hata Türleri: Donanım hataları, yazılım hataları, insan hataları gibi farklı hata türleri bulunur.
• Hata Kritikliği: Hataların sistem üzerindeki etkileri farklı olabilir. Kritik hatalar sistemin tamamen durmasına neden olabilirken, daha az kritik hatalar performansı etkileyebilir.
• Performans ve Maliyet: Hata tespiti ve kurtarma yöntemlerinin performansı ve maliyeti farklıdır. Sistem gereksinimlerine uygun bir yöntem seçilmelidir.
• Güvenilirlik: Hata tespiti ve kurtarma mekanizmalarının etkinliği, sistemin genel güvenilirliğini doğrudan etkiler.

Hata tespiti ve kurtarma, özellikle kritik öneme sahip sistemlerde (uçak kontrol sistemleri, nükleer santraller, tıbbi cihazlar vb.) hayati öneme sahiptir. Doğru yöntemlerin seçilmesi ve uygulanması, sistemlerin güvenli ve güvenilir bir şekilde çalışmasını sağlar.